Lymfoedeem is een ophoping van lymfevocht in het lichaam doordat de lymfevocht niet voldoende kan worden afgevoerd door de lymfevaten. In het lichaam zitten veel lymfevaten, deze nemen het vocht en afvalstoffen op uit het weefsel en vervoeren dit lymfevocht richting de dichtsbijzijnde lymfeklieren. Lymfeklieren bevinden zich in de lies, oksel, hals, knieholten, longen, darmen, buikholte en langs de luchtpijp. In de lymfeklieren zitten vooral witte bloedcellen, deze hebben een belangrijke functie in ons immuunsysteem. Als lymfevaten beschadigd zijn of verwijderd, kan het lymfesysteem slechter functioneren waardoor het vocht zich ophoopt. Lymfoedeem komt vaak voor in armen en benen maar kan ook in andere lichaamsdelen zitten. Lymfoedeem kan een grote impact hebben op de kwaliteit van leven. Het is belangrijk om tijdig de juiste diagnose te stellen om verergering te voorkómen. Met een goed behandelplan kan veel worden bereikt.
Wat zijn de symptomen van lymfoedeem?
De meest voorkomende symptomen van lymfoedeem zijn:
- Gezwollen benen, enkels of armen
- Tintelende benen of armen
- Vermoeide of zware benen of armen
- Slecht genezende wondjes
- Knobbeltjes in de huid
Wat is het verschil met lipoedeem?
Bij lymfoedeem wordt vocht vastgehouden door het lichaam. Bij lymfoedeem is vaak de voet of de hand wel opgezet en dit kan zich ook aan één kant voordoen in tegenstelling tot lipoedeem waar de voetrug en de hand niet aangedaan zijn. Als je het vel indrukt blijft er een kuiltje zichtbaar (in een vroeg stadium, in een vergevorderd stadium voelt het oedeem hard aan). Bij lipoedeem blijft er geen kuiltje zichtbaar. Bij lipoedeem kan er ook vocht worden vastgehouden door de vetcellen (lipolymfoedeem).
Hoe ontstaat lymfoedeem?
Lymfoedeem kan worden veroorzaakt door een aangeboren afwijking van het lymfestelsel (primair lymfoedeem). Vanaf de geboorte zijn er dan minder of niet goed functionerende lymfebanen. De eerste klachten kunnen direct na de geboorte ontstaan of rond de puberteit. Meestal ontstaan de eerste klachten tussen het 15e en 35e levensjaar, met name bij vrouwen.
Lymfoedeem kan ook worden veroorzaakt door een beschadiging van het lymfestelsel of bij verwijdering van lymfeklieren. Hierdoor kan het lymfevocht slechter worden afgevoerd. Dit heet secundair lymfoedeem en kan ontstaan als gevolg van de behandeling voor kanker, een ongeval, infecties, trombose, spataderen, hoge bloeddruk of overgewicht.
Wat kan je doen tegen lymfoedeem?
Voor de behandeling van lymfoedeem zijn verschillende therapieën mogelijk. In eerste instantie wordt de behandeling ingezet om zo snel mogelijk vochtophoping weg te werken. Dit kan een combinatie zijn van bijvoorbeeld manuele lymfedrainage en compressietherapie. Als het oedeem is vermindert moet het worden bijgehouden. Een goede huidverzorging is hierbij belangrijk (om infecties tegen te gaan), het dragen van elastische kousen, een gezonde leefstijl, lichamelijke overbelasting voorkómen, (zelf) massage en afhankelijk van de situatie lymfedrainage behandeling. De huid- of oedeem therapeut kan de diagnose stellen en het behandelplan opstellen.
Meer informatie vind je op: oedeemwijzer.nl/lymfoedeem